Ένα αποτέλεσμα της αξιολόγησης των εκπαιδευτικών.

Του Βασίλη Συμεωνίδη

φωτογραφία: Ορέστης Παναγιώτου AΠE-ΜΠΕ

Με σκόρπιο τρόπο καταγράφω ορισμένα χαρακτηριστικά της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης σήμερα. Πρόκειται για στοιχειώδη σκιαγράφηση της πραγματικότητας που πρέπει να διαρρήξει η παιδαγωγική ελευθερία του εκπαιδευτικού για να φτάσει, από κοινού με τους μαθητές, στη χαρά της μάθησης.

Μάθημα θεωρείται η εφτάωρη καθήλωση των μαθητών στα θρανία.

Μάλιστα εξαγγέλλεται σαν μοντέρνα αλλαγή και η προμήθεια «κινητών» εργαστηρίων πληροφορικής για να καταστήσουν ακόμα πιο ακίνητους τους μαθητές. Μάθημα θεωρείται μόνο η μετωπική διδασκαλία που διεκπεραιώνει την εξεταστέα ύλη. Αποσύρονται σχολικά βιβλία που κρίθηκαν κατάλληλα και αντικαθίστανται από άλλα με ανάθεση και χωρίς κρίση.

Ανατυπώνονται τα ίδια λάθη στα σχολικά βιβλία, αν και έχουν επισημανθεί πολλές φορές από την εκπαιδευτική κοινότητα. Διδάσκονται αντικείμενα παρά την διαπιστωμένη αποτυχία και την αμφισβητούμενη σκοπιμότητα της διδασκαλίας τους. Επιβαρύνονται οι διδάσκοντες με ολοένα και περισσότερη εξωδιδακτική δουλειά που αποπροσανατολίζει το ενδιαφέρον τους για τους μαθητές και τη διδασκαλία. Δεν υπάρχουν εκπαιδευτικές άδειες και οι εκπαιδευτικοί επιμορφώνονται τον ελεύθερο χρόνο τους με δική τους πρωτοβουλία και δικά τους έξοδα.

Η καινοτομία και η δημιουργικότητα γίνονται προβλεπόμενες δράσεις, δηλαδή κάτι που είναι αποτέλεσμα παιδαγωγικής ελευθερίας παρουσιάζεται σαν πρόβλεψη διδακτικής υποταγής. Οι εξετάσεις και τα τεστ καθορίζουν τη διδασκαλία καθ’ όλη τη σχολική χρονιά. Ο πανελλαδικός διαγωνισμός για την εισαγωγή στην τριτοβάθμια εκπαίδευση καθορίζει όλες της τάξεις της δευτεροβάθμιας.

Ορισμένα μαθήματα θεωρούνται «κατά παράδοση» δευτερεύοντα και εντάσσονται σταθερά στις τελευταίες ώρες του προγράμματος. Όσοι «μεταρρυθμίζουν» τη δημόσια εκπαίδευση φαίνεται ότι ποικιλοτρόπως προτιμούν την ιδιωτική, δίνοντας το αντιπαράδειγμα. Την ίδια στιγμή που συζητιούνται τα νοήματα του Θουκυδίδη, χτυπούν τα τύμπανα των μαθητικών παρελάσεων (και πως αξιολογούνται τέτοιες δραστηριότητες;).

Δεν γνωρίζουμε το αποτέλεσμα τόσων χρημάτων που δίνονται σε δράσεις όπως η ένταξη των νέων τεχνολογιών στην εκπαίδευση. Για παράδειγμα τι έγινε με τα λαπ-τοπ που μοιράστηκαν σε όλους τους μαθητές (οι οποίοι βρίσκονται τώρα στη β΄ λυκείου); Μόλις ολοκληρώθηκε η δημιουργία σχολικών βιβλιοθηκών (και η απορρόφηση των σχετικών κονδυλίων) έκλεισαν. Η λειτουργία τους γίνεται με τη λογική συμπλήρωσης ωραρίου εκπαιδευτικών που δεν έχουν άλλη επιλογή.

Τίποτα από τα προηγούμενα δεν πρόκειται να συζητηθεί, να αναδειχτεί ή να αλλάξει με την πολύφερνη αξιολόγηση, η οποία δεν είναι απλώς ένα γενναία χρηματοδοτούμενο ευρωβόρο πρόγραμμα, αλλά θα αποκρύψει τις αιτίες της εκπαιδευτικής κακοδαιμονίας και θα ρίξει τον ανακριτικό προβολέα στον εκπαιδευτικό για να τον κάνει καλύτερο διεκπεραιωτή μιας εκπαίδευσης γεμάτης αντιφάσεις και αδιέξοδα. Και αν το μυαλό μας πηγαίνει –εύκολα– σε παραδείγματα που φαίνεται να δικαιολογούν την αξιολόγηση, ας σκεφτούμε τις περιπτώσεις εκείνες που η παιδαγωγική ελευθερία και η δημιουργικότητα πρόσφεραν  μαθησιακή χαρά. Ας σκεφτείτε πόσα πράγματα πλέον δεν θα γίνονται στα σχολεία, επειδή δεν θα χωράνε στα κουτάκια και δεν θα είναι αξιολογήσιμα…

Θα αφήσω τις μικρές απαντήσεις να βρεθούν στη μνήμη και στον αναστοχασμό του αναγνώστη και θα ρωτήσω για πιο μεγάλα και γνωστά, που θυμάμαι πρόχειρα, από το απώτερο παρελθόν της εκπαιδευτικής ιστορίας (αυτής που συστηματικά μένει έξω από τα αντικείμενα διδασκαλίας): μηχανισμοί αξιολόγησης δεν οδήγησαν τον Δελμούζο κατηγορούμενο για τις καινοτομίες του στο Παρθεναγωγείο του Βόλου; μηχανισμοί αξιολόγησης δεν κινήθηκαν εναντίον του Βάρναλη, επειδή δίδαξε τον ύμνο εις την ελευθερία (που ήταν στη δημοτική); Μηχανισμοί αξιολόγησης δεν κινήθηκαν εναντίον της Ρόζας Ιμβριώτη για τη διδασκαλία της ιστορίας; μηχανισμοί αξιολόγησης δεν απέλυσαν τον Δημήτρη Γληνό και τον Κώστα Βάρναλη, όταν το καθεστώς Πάγκαλού προχώρησε στην άρση της μονιμότητας; μηχανισμοί αξιολόγησης δεν στράφηκαν εναντίον του Μίλτου Κουντουρά; μηχανισμοί αξιολόγησης δεν κινητοποιήθηκαν εναντίον του Ιωάννη Κακριδή στη «δίκη των τόνων»;

Μα, θα μου πείτε δικαιολογημένα, έχουμε τέτοιους δασκάλους; Δεν ξέρω, πιθανώς όχι. Εκείνο όμως που θέλω να πω, εκείνο που είναι ολοφάνερο είναι ότι με την αξιολόγηση τέτοιοι δάσκαλοι δεν θα είναι πλέον παραδείγματα προς μίμηση.